Stemmethodes

direct naar:

CoblenzerPahnSvend-Smith
resonanslaxvox3-Zones stemtherapie®
EVTSCVTmassage en larynxmanipulatie

Coblenzer

De loslaatmethode van Horst Coblenzer is al jaren een veelbeoefende methodiek in de logopedische beroepspraktijk. Deze methode uitgaat van de reflectorische adembeweging en door zo min mogelijk actieve spierbeweging in het adem- en stemsysteem ontstaat een open, klankvol en natuurlijk stemgeluid. Coblenzer gaat uit van drie principes: aandacht, gerichtheid en een evenwichtige houding. Werkelijk aandacht voor iets hebben zou de juiste spieren al op een natuurlijke manier in de juiste spanning zetten, en wekt de inspiratie reflexmatig op zodat men niet extra adem hoeft te halen alvorens te beginnen met spreken. Gerichtheid zorgt voor de communicatie met de ander, wanneer stemgeluid gericht is hoeft men zich minder in te spannen om zijn doel te bereiken. Een goed houdingsopbouw is essentieel, anders ontstaat volgens hem verkramping en vermoeidheid. Loslaten 'abspannen' is de term die bij de methode Coblenzer vaak wordt gebruikt. De manier van ademen die wordt aangepast aan de stemproductie, blijkt een efficiënte manier te zijn die wordt gebruikt in het spreken. Hoorbare en zichtbare afwijkingen bij stem- en uitspraakproblemen van beroepssprekers worden vaak veroorzaakt door een onjuist gebruik van de adem. Zowel in stem- en uitspraakscholing, als in behandeling van cliënten met stem- en spraakstoornissen is deze methode effectief.

De stemscholing volgens Coblenzer heeft geen therapeutische oorsprong. De oefeningen zijn ontstaan uit het werk met acteurs met 'gezonde' stemmen. De opvattingen en daarbij behorende oefenstof wel bruikbaar in een therapeutische oefensituatie.

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan.

Pahn-methode

De methode van Pahn is bekend als 'nasaleermethode'. Het nasaleren wordt ingezet om een grote ontspanning te krijgen. Het doel van de stemtherapie van Pahn is een zo economisch mogelijke (stem)functie te bereiken, een goed fysiologisch stemgebruik. Luistertraining ofwel een stukje muzikaliteit neemt een belangrijke plaats in. Het nasaleren is akoestisch opvallend waardoor kinderen het gemakkelijk kunnen nadoen. De behandeling bestaat uit: het afbouwen van het oude, niet economische stemgebruik en het opbouwen van een nieuw, functioneel economisch stemgebruik. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan musculaire training om de nieuwe stemgeving vol te houden onder diverse omstandigheden.

De nasaleermethode van Pahn is zeer bruikbaar voor sprekers en zangers.

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan

Svend Smith/Akzent-methode

De akzentmethode is ontwikkeld in Denemarken door Svend Smith en verder uitgewerkt door Kirsten Tyme. Het doel van de methode is het trainen van het ademritme, de stemgeving en de spraak en zij bevorderd de adem-stemkoppeling. Deze methode is geschikt voor zangers, sprekers, zieke stemmen, stotteraars en broddelaars. De methode bestaat uit verschillende ademritmes die eerst getraind worden. Grofweg bekend als het largo, andante en allegro. Vanuit de 'rustadem' gaat men naar het het langzame tempo het largo 1,2 en 3, bestaande uit een 3/4 maat. Daarna traint men in het Andante een 4/4 maat en tenslotte in het Allegro het snelste tempo. In ons spreken van alledag gebruiken we alledrie deze ritmes. Deze oefeningen worden vaak begeleid met beweging. Per ritme, wat zijn oorsprong vindt in het afrikaanse trommelritme gecombineerd met het ritme van ons spreken en zingen, wordt stemgegeven op klank, woord en zinsniveau. Tenslotte wordt de transfer gemaakt naar het gewone spreken. Omdat deze methode werkt vanuit de subglottische druk, de stemplooien worden vanuit hun volle lengte van onderaf in trilling gebracht is deze methode goed toepasbaar bij zowel stempatiënten met organische stemplooiafwijkingen, als bij stemscholing van beroepssprekers-acteurs en zangers.

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan.

Resonans

De resonans-methode werkt vanuit supraglottische druk. Het 'aanzetstuk' d.w.z. alle holtes die zich boven de stembanden bevinden worden aangesproken om een vollere klank te produceren.

Hierbij worden de lippen losjes op elkaar gezet en wordt eerst gewerkt vanuit de nasale klanken om daarna over te schakelen op de klinkers en medeklinkers op woord-en zinsniveau. Behoud van deze volle klank voor de spreker ook na de transfer, maakt dat deze methode zeer geliefd is bij logopedisten en goed toepasbaar in de logopedische praktijk.

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan

Lax Vox

De Lax Vox (vrije stem) is ontwikkeld om het biomechanische en lichamelijke proces in het stemapparaat te veranderen.

Het is een begrijpelijke en holistische methode waarbij door een silicone buisje stem wordt gegeven in een flesje met water (semi-occlusion of the vocal tract)

Effecten van stemgeven door een slag in water:

  1. een positieve supraglottische druk (dus boven de stemplooien)
    • de minimum druk die nodig is om stem te geven wordt lager
    • de stemplooien kunnen sneller en gemakkelijker openen en sluiten
    • de sluitingsfase van de stemplooien wordt verlengd
    • de stemplooien sluiten beter
    • de trilling van de stemplooien verbetert
    • de intensiteit van het geluid verbetert.
  2. een kunstmatige verlenging van de stemweg
    • de eerste formant wordt verlaagd
    • er kan gemakkelijker geluid gemaakt worden bij de eerst formant
    • er is minder druk nodig om geluid te maken
    • minder inspanning voor een goede stemgeving
  3. het gehele strottenhoofd daalt
    • de stemplooien zijn dikker
    • er is een betere golfbeweging op de stemplooi zelf
    • er is een betere sluiting van de stemplooien
    • door de verlaagde spanning is er meer controle over de spier in de stemband (musculus vocalis)
    • de resonantieruimtes worden vergroot
    • de mondbodem wordt losser
    • een rustige buikademhaling ontstaat op een natuurlijke manier.
  4. ontspanning
  5. verandering van het gevoel van lichaamsbeweging
  6. de juiste buik/middenrifademhaling

Hieronder kun je een instructiefilmpje bekijken:

Bron: LaxVox, Timmy Hartmann, René Weide 2012

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan

3-Zones Stemtherapie®

3-Zones Stemtherapie® is ontwikkeld door Michel de Kort en is een supraglottische benadering van stemtherapie: ze gaat er van uit dat de meeste stemproblemen terug te voeren zijn op een vernauwing van de keelruimte; de stem klinkt 'in de keel', de 'stem-energie' voelt en klinkt in de keel. Daaruit volgt een hele serie aan klachten, zowel met stem (vocaal) als in rust zonder stem (non-vocaal). Belangrijke kenmerken van vernauwing van de keelruimte zijn een groter volume en een slappige articulatie, vaak in combinatie met een wat saaier, nasaal stemgeluid, een wat hoger spreektempo en een naar voren staande nek. Vaak is er naast het stemprobleem ook een houdingprobleem, bijv. pijn in de rug, schouders, nek of hoofd. Vaak worden accenten of intonatie via een naar voren gaande beweging van de nek gerealiseerd. Soms zijn er ademhalingsproblemen.

Vocaal

  • hees of schor
  • hoge tonen gaan moeilijker

Non-vocaal

  • propgevoel in de keel, "er zit wat" (= globusgevoel)
  • keelpijn
  • verhoogde slijmproductie i.c.m. hoesten, schrapen of kuchen
  • pijn bij slikken
  • minder lucht, minder adem

De constatering 'in de keel' is mooi, maar wat moet je er als cliënt mee? Wel, simpel gezegd, je moet 'uit de keel' komen. Dat doe je bijvoorbeeld door:

  1. te denken aan je neus
  2. je lippen iets meer dan normaal te gebruiken
  3. je keel actief open te maken (richting opzij)

In het zingen gaat het om varianten:

  • pas een 'glimlach' toe
  • maak je keel actief open

Op die manier ervaart een cliënt dat druk wegvloeit, dat stemenergie van 'achter' naar 'voor' verplaatst wordt, dat de stem aanmerkelijk beter klinkt. etc.

3-Zones Stemtherapie® is een uiterst effectieve (o.a. in eigen praktijk en Ziekenhuis Bernhoven) stemmethode voor ieder die last heeft van haar of zijn stem, inclusief beroepssprekers en professionele zangers. Michel de Kort is bezig er een boek over te schrijven, is op zoek naar een uitgever, en geeft er graag scholing in.

Het gebruik van stemmethodes wordt altijd onder leiding van een logopedist/stemtherapeut gedaan

Stemtherapeut, stemspecialist en logopedist in Houten, Tilburg en Utrecht:
info@micheldekortvocaltraining.nl, www.3zonesstemtherapie.nl, www.3zonesvoicetherapy.com

EVTS

Inleiding

Estill Voice Trainings System (EVTS) is ontwikkeld door Jo Estill
Jo Estill is een Amerikaanse zangeres, trainer en wetenschapper. Haar visie geeft ons wetenschappelijke kennis en technische innovatie met betrekking tot onze stem. Het speerpunt van deze unieke benadering is: iedereen heeft een mooie stem. De balans tussen gezond stemgebruik en artistieke vrijheid staat centraal. Jo Estill is overleden in december 2010 op 89-jarige leeftijd.

De essentie van EVTS is controle te krijgen over de spieren door middel van training en geduld.

Tijdens intensief gebruik van de stem tijdens spreken of zingen kunnen er stemklachten als heesheid, vermoeidheid of brokgevoel in de keel ontstaan. Ook kunnen zich afwijkingen aan de stembanden ontwikkelen.

Met behulp van EVTS kan de zanger of cliënt leren optimale beheersing te krijgen over:

  • de steminzet en het stemeinde
  • de dikte van de stembanden
  • de valse stembanden
  • het al dan niet kantelen van het schildkraakbeen
  • het al dan niet kantelen van het ringkraakbeen
  • het vernauwen of verwijden van de ary-epiglottische ruimte
  • het op en neer bewegen van het gehele strottenhoofd
  • het op en neer bewegen van het zachte gehemelte
  • het bewegen van de tong, de kaak en de lippen
  • ankeren (in de volksmond ook wel "ademsteun" genoemd)

Hoe meer controle men heeft over het strottenhoofd en de omliggende structuren, hoe beter de stem zal klinken En hoe gezonder de stem zal zijn / blijven. Als de juiste spieren op het juiste moment samenwerken zullen er geen stemproblemen optreden, ook niet bij zeer intensief stemgebruik. Als er stemproblemen zijn, kunnen deze behandeld worden door te werken aan de spierbeheersing.

Voiceprint

Onze stem bestaat uit een grondtoon en de boventonen. Om een goed beeld te krijgen van de stem en te werken aan de klank en het timbre van de stem zal het programma Voiceprint hulp bieden. Bij dit programma kan het stemspectrum (het spectogram) in beeld gebracht worden waardoor de cliënt letterlijk kan zien wat de stem "mooi" maakt, naar de smaak van de cliënt of passend bij het genre van zingen. Er kan bijvoorbeeld specifiek getraind worden op de "zangersformant" die ook bij beroepssprekers van grote invloed kan zijn. Als de losse onderdelen van de larynx of het aanzetstuk veranderen, verandert ook het stemspectrum. Met behulp van deze visuele ondersteuning kan het trainen van de stem gemakkelijker worden.

Kennis en controle over de stem heeft een positieve invloed op toneelangst
Het geeft vertrouwen in de stem die op een gezonde manier gebruikt wordt
Het heeft sprekers en zangers vele keuzes in stemklank.
De stem kan altijd op een gezonde manier gebruikt worden.

EVTS werkt met Compulsory Figures (verplichte figuren) Elk figuur heeft een icoon, een conditie en beschrijving, een schematische weergave en een handgebaar. Om de verplichte figuren goed te leren raden de makers van de site je aan de cursus EVTS level 1 te volgen via www.singasong.nl. Ze worden het gehele jaar op verschillende locaties gegeven en geven je absoluut waar voor je geld.

Stemkwaliteiten en recepten

Jo Estill heeft 6 stemkwaliteiten ontwikkelt die je in Level 2 oefent. Het zijn vaste "recepten" die je gefaseerd traint.

Wat nu te doen met al deze kennis

Oefen na de cursus de figuren elke dag enkele minuten
Oefen met een goede opzet. Organiseer de figuren en oefen 2 verschillende per dag. Laat ze rouleren.
Zoek trainingsmaatjes
Neem les bij een gecertificeerde docent. De lijst is te vinden op www.EstillVoice.com
Schaf Voiceprint aan en gebruik dit bij het oefenen van de figuren
Zorg voor meer anatomische kennis. Een echte aanrader is: Geography of the voice: Anatomie of an Adam's Apple.
Volg de EVTS level 1 en 2 cursussen (nogmaals)

Informatie over de cursussen en de data: www.singasong.nl

Complete Vocal Technique CVT

Complete Vocal Technique is een baanbrekende en vernieuwende benadering die zeer bruikbaar is voor iedereen die in de stem geïnteresseerd is van beginner tot professional. De omschreven technieken zijn geschikt voor alle zangstijlen en is ontwikkeld door Cathrine Sadolin.

Cathrine Sadolin is een internationaal bekend en erkend zangdeskundige. Al 25 jaar doet zij onderzoek door alle vocale stijlen heen in combinatie met haar eigen ervaringen als beroepszangeres.

CVT heeft 3 basisprincipes te weten: ademsteun, noodzakelijke twang en geen voortuitgestoken kaak of lipspanning. Met deze basis kan je aan de slag met de 4 stemfuncties: Neutral, Curbing, Overdrive en Edge (voorheen Belting). Als deze stemfuncties beheerst worden kan je werken aan de klankkleur, van licht naar donker. Daarna kan je nog een stemeffect kiezen zoals distorsion, creaks, rattle, growl, grunt, scream, vocal breaks, toegevoegde lucht, vibrato en ornamentatie.

Kenmerken van de stemfuncties

Neutral heeft een niet-metalig geluid. Het kan met (soft) of zonder (compressed) wilde lucht gezongen worden. De methode achter deze stemfunctie is de losse kaak en alle klinkers kunnen voor deze stemfunctie gebruikt worden. Het is bruikbaar voor de gehele stemomvang. Het volume is zacht maar het kan luid zijn in de hoogte van de stem. Het karakter van het geluid is zacht.

Artiesten die veel in Neutral zingen zijn bijvoorbeeld: Gerard Jolink, Art Garfunkel, Sinead O'Connor en Marilyn Monroe.

Curbing heeft een half-metalig geluid. Het kan niet/nooit met wilde lucht gezongen worden. De methode achter deze stemfunctie is de "hold" en de klinkers die voor deze stemfunctie gebruikt kunnen worden zijn /i/ van "dit", /uh/ van "hun" en /o/ van "koor". Het is bruikbaar voor de gehele stemomvang. Het volume is middelsterk. Het karakter van het geluid is ingetogen.

Artiesten die veel in Curbing zingen zijn bijvoorbeeld: Marco Borsato, Ilse de Lange, Jaqueline Govaert (Krezip), Christina Aguilera, Michael Bolton, David Bowie, Elton John, Bob Marley, Madonna en Britney Spears.

Overdrive heeft een geheel metalig geluid. Het kan niet/nooit met wilde lucht gezongen worden. De methode achter deze stemfunctie is de "bite" en de klinkers die voor deze stemfunctie gebruikt kunnen worden zijn /ee/ van "mee" en /oo/ van "zo". Het is bruikbaar voor vrouwen tot d2 en voor mannen tot c2. Het volume is sterk. Het karakter van het geluid is roepend.

Artiesten die veel in Overdrive zingen zijn bijvoorbeeld: Anouk, Shirley Bassey, Bono, Cher, Celine Dion, Melissa Etheridge, Freddie Mercury en Frank Sinatra

Edge (voorheen Belting) heeft een geheel metalig geluid. Het kan niet/nooit met wilde lucht gezongen worden. De methode achter deze stemfunctie is de "opvallende twang" en de klinkers die voor deze stemfunctie gebruikt kunnen worden zijn /i/ van "dit", /ee/ van "mee" /e/ van "cent"en /eu/ van "deur". Het is bruikbaar voor de gehele stemomvang. Het volume is sterk. Het karakter van het geluid is krijsend.

Artiesten die veel in Edge zingen zijn bijvoorbeeld: Anastacia, Bob Dylan, Chaka Khan, Steven Tyler (van Aerosmith). In de hoogte wordt veel Edge gebruikt door : Randy Crawford, Celine Dion, John Bon Jovi, Freddy Mercury en Liza Minelli.

Geen enkele song wordt in één stemfunctie gezongen. Klik hier om het verschil in trilling te zien als er verschillende stemfuncties direct na elkaar gezongen worden.

Wil je meer weten over CVT, wil je zangles krijgen, wil een zangersopleiding of docenten opleiding CVT volgen, ga dan naar de site: www.completevocalinstutute.com. Ook vind je alles over CVT op CVT zangdocenten, de zoekpagina. Helaas is er (nog) geen overzicht van logopedisten die geschoold zijn in CVT en dit toepassen als onderdeel van logopedische begeleiding.

Massage en larynxmanipulatie

Stemproblemen ontstaan vaak door een verstoorde balans tussen de stembelasting en de belastbaarheid van de stem. Deze verstoring leidt vaak tot een verhoogde spanning lokaal, of in het totale lichaam. Wanneer deze spanning langdurig aanhoudt treden er functionele veranderingen op. als het veelvuldig of langdurig optreedt kan het zelfs leiden tot structurele veranderingen.

Het is daarom belangrijk het totale lichaam goed te observeren en de spiergroepen die belangrijk zijn voor stemgeving te onderzoeken.

Het onderzoek:

  • het totale lichaam staand, zittend
  • de beweeglijkheid van de totale wervelkolom staand en zittend
  • het voelen van de spierspanning van hals en bovenste rompspieren staand en liggend
  • het voelen van de spierspanning van het strottenhoofd
  • het adempatroon in rust en tijdens spreken
  • het stemonderzoek, zoals al elders omschreven op de site

De behandeling:

De behandeling vindt plaats op een behandeltafel. De spierspanning kan via directe (kneden) en indirecte (rekken/stretchen) technieken verlaagd worden.

Massage en larynxmanipulatie is zeer effectief bij:

  • stemproblemen in combinatie met afwijkingen van het bewegingsapparaat
  • stemproblemen in combinatie met afwijkingen aan de houding
  • stemproblemen in combinatie met afwijkingen aan de ruggewervels
  • hoge stand van het strottenhoofd
  • strakke mondbodem
  • snel vermoeide stem
  • weinig draagkracht in de stem
  • zichtbare spanning in de hals tijdens spreken en zingen
  • slikstoornissen
  • brokgevoel in de keel